هنر‌های نمایشی و گم گشته‌ای به نام آموزش

هنر‌های نمایشی جز آنکه در زمره کهن‌ترین هنر‌های بشری است، بلکه بدون تردید انسانی و ارتباطی‌ترین هنر‌ها نیز محسوب می‌شود. عمر دراز نمایش و آمیختگی ژرف آن با زیست توده‌های مردم، تحول و روزآمدی آن به مرور زمان و همپا با دگرگونی‌های گوناگون جهان انسانی و تنوع و گستردگی انواع آن موجب می‌شود تا به موضوعی مهم در عرصه سیاست گذاری و کنش کارگزاران فرهنگی جامعه بدل شود. به دیگر سخن، مدیران و راهبران اصلی جامعه نمی‌توانند نسبت به وضعیت هنر نمایش بی اعتنا بوده و افق پیش روی آن را ترسیم نکنند.

جایگاه ممتاز تئاتر از یک سو و پیچیدگی و چندبعدی بودنش به دلیل بهره مندی از عناصر متنوع هنری از دیگر سو، موجب می‌شود تا هرگونه کنشی در این حوزه، چه در عرصه سیاست گذاری و چه در عرصه تولید و اجرا و مواردی از این دست نیازمند برخورداری از نگاه دانش بنیان باشد. ازاین روی برای محقق ساختن این رویکرد دانشی، موضوع تأسیس و رشته‌های دانشگاهی در حوزه تئاتر یک نیاز اصلی است. 

در ایران به ویژه پس از پیروی انقلاب اسلامی با توجه به ظرفیت‌های تمدنی جمهوری اسلامی ایران و نیروی انسانی توانمند توسعه رشته‌های دانشگاهی حوزه هنر از جمله نمایش سرعت گرفت و تربیت نسلی از جوانان ایرانی در رشته‌های مرتبط با هنر‌های نمایشی آغاز شد.

هرچند در عمل تمرکز این آموزش‌ها به دلایل گوناگون در پایتخت متمرکز شد. به مرور زمان علاقه و گرایش نسل نوجوان و جوان در دیگر نقاط ایران و وجود استعداد‌های ارزشمندی در این زمینه، لزوم توسعه آموزش‌های عمومی و تخصصی تئاتر را در دیگر نقاط ایران جز پایتخت پررنگ کرد. در همین راستا مراکز دانشگاهی و آموزشگاه‌های آزاد هنری اقدام به راه اندازی رشته‌هایی در این زمینه کردند که با استقبال نیز روبه رو شد.

مشهد مقدس با سابقه دیرینه در زمینه هنر‌های نمایشی، ظرفیت‌های ویژه برآمده از امر مقدس زیارت، بین المللی بودن، جمعیت مستعد درخورتوجه و برخورداری از زیرساخت‌های لازم، یک ظرفیت ویژه در حوزه هنر‌های نمایشی است. مروری بر کارنامه آموزشی در حوزه تئاتر استان، چه در نهاد‌های دانشگاهی و چه آموزشگاه‌های آزاد هنری نشان می‌دهد که کوشش‌های صورت گرفته به دلایل گوناگون چندان رضایت بخش نیست. شاید بتوان یکی از اصلی‌ترین دلایل این امر را عدم دقت در بعد آموزشی این حوزه دانست. 

به عبارت دیگر، زمانی که از تئاتر به عنوان یک رشته دانشگاهی سخن به میان می‌آید، مسائل مهمی، چون تنوع در گرایش ها، تدوین سرفصل‌های آموزشی، معرفی و تأمین منابع آموزش، موضوع مهم روش‌های متنوع آموزشی، امکان بهره مندی از اساتید توانمند و به روز و مواردی ازاین دست، از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی آموزش هنر‌های نمایشی در مشهد است. امروز در راستای بهره بردن از ظرفیت هنر‌های نمایشی در مشهد به ویژه با رویکرد توسعه هنر دینی و برآمده از معارف اسلامی در راستای تبدیل شدن خراسان رضوی و مشهد مقدس به عنوان قطب مهم تئاتر دینی در ایران، لازم است تا رویکرد‌های آموزشی در این حوزه جدی گرفته شود و بازسازی لازم در این حوزه صورت پذیرد.

در ادامه حتما بخوانید شبیه خوانی و بایستگی بازخوانی تجارب گذشته

نیازسنجی در سطح استان، تطبیق برنامه‌های با سیاست‌های کلان هنری کشور، درنظرگرفتن ظرفیت‌های منطقه‌ای و زیست بوم فرهنگی و دینی در طراحی آموزش‌ها یکی از گام‌های مهمی است که باید مورد توجه قرار گیرد. همچنین باتوجه به تحولات سریع جامعه تطبیق رشته‌های دانشگاهی هنر‌های نمایشی با نیاز‌های روز، اقدام دیگری است که در حوزه برنامه ریزی باید مورد نظر باشد. 

همچنین در حوزه تئاتر دینی توجه به جنبه‌های میان رشته‌ای از جمله الهیات باید مورد توجه باشد. ازاین روی آموزش تئاتر باید به تقویت رویکرد‌های میان رشته‌ای در حوزه نمایش توجه جدی داشته باشد. همچنین ارتقای کیفیت آموزش، توجه به حوزه‌های سنجش و ارزیابی، تأمین منابع مطالعاتی لازم و مواردی ازاین دست ازجمله مقدمه‌های توسعه آموزش تئاتر در خراسان رضوی خواهد بود. 

درنهایت سیاست گذاران و مدیران اجرایی حوزه هنری برای بهره بردن از ظرفیت نمایش در راستای اهداف کلان فرهنگی باید بیش از هر اقدامی، چون برگزاری جشنواره و همایش و ازاین دست به بازنگری در آموزش‌های هنر‌های نمایشی بپردازند تا مقدمه امور بعدی شود.